Muharrem Orucu: Kerbela Şehitlerine Yas İbadeti
Oruç, niyet edilerek belirlenen sürede yemek yemekten uzak kalma durumudur. Dini inanışlara göre, tutulan oruçların amacı ve niyeti vardır. İslamiyet için de oruç çok önemli bir yere sahiptir. Her sene ramazan ayında tutulan ramazan oruçlarının etkisiyle toplumda birlik ve beraberlik duygusu gelişir. Oruç, kandil günleri gibi dinen anlamlı ve özel günlerde isteğe bağlı tutulabilir. Ancak muharrem orucu vardır ki özel bir dönemde tutulması uygun görülür.
Muharrem orucu hakkında bilgi sahibi değilseniz, büyüklerinize ya da din görevlilerine yönelteceğiniz muharrem orucu hakkında bilgi veriniz sorusunun yanıtları oldukça detaylı olabilir. Pek çok kişinin merak ettiği, birçok kişinin de niyet ederek tuttuğu muharrem orucuna derin bir mercek tutacağımız bu yazımızda, aklınızdaki soru işaretlerini giderebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Hızır Orucu Nedir? Ne Zaman, Nasıl Tutulur?
Muharrem Orucu Nedir?
Muharrem orucu ne zaman sorusuna yanıt arayanlar öncelikle muharrem kelimesinin ne ifade ettiğini bilmeli: Muharrem kelimesi, hürmet edilen kişi, anlamını taşır. Haram kılınan, yasaklanan; kutsal olan, saygı duyulan” anlamlarındaki muharrem savaşmanın haram kabul edildiği dört aydan birinin adıdır.
Allah’ın ayı olarak bilinen muharrem ayı, ramazan ayından sonra en faziletli ay olarak bilinir. Allah’a hürmet edilen özel aylardan biri olarak bilinir ve bu ay oruç tutulur. Resûl-i Ekrem, muharrem ayını “Allah’ın ayı” olarak nitelendirip ramazandan sonraki en faziletli orucun bu ayda tutulan oruç olduğunu ifade etmiştir (Müslim, “Ṣıyâm”, 202-203; Nesâî, “Ḳıyâmü’l-leyl”, 6).
Bilgi kaynak: islamansiklopedisi.org.tr
Resûl-i Ekrem (s.a.s.) şöyle buyurmuşlardır: “Ramazan orucu dışında en faziletli oruç, Allah’ın ayı Muharremde tutulan oruçtur. Farzlar dışında en faziletli namaz da gece namazıdır.” (Müslim, Sıyâm, 202-203; Ebû Dâvûd, Savm 55; Tirmizî, Salât, 212; Nesâî, Kıyâmü’l-leyl, 6)
Bilgi kaynak: kurul.diyanet.gov.tr
Muharrem ayı ayrıca aşure ayıdır. Hicri yılbaşıdır. Bu dönemde pek çok kişi aşure hazırlayıp çevresindeki kişilere, yakınlarına, komşularına ikram eder. Allah’ın ayı olarak bilinen muharrem ayında hem oruç tutmak hem de 10. günde aşure yapıp dağıtmak sünnettir.
Muharrem ayının onuncu gününe âşûrâ günü denmektedir. Resûlullah (s.a.s.), “Âşûrâ günü orucunun önceki yılın (küçük) günahlarına keffâret olacağını umarım.” (Tirmizî, Savm, 48) buyurarak, ümmetine bu günde oruç tutmayı tavsiye etmişlerdir.
Âşûrâ günü oruç tutmakla ilgili olarak İbn Abbâs (r.a.) şöyle anlatıyor: “Resûlullah (s.a.s.) Medine’ye gelince, Yahûdilerin âşûre günü oruç tuttuklarını gördü. Onlara, ‘Bu da ne (niçin oruç tutuyorsunuz)?’ diye sordu. ‘Bu, salih (hayırlı) bir gündür. Allah, o günde İsrâiloğullarını düşmanlarından kurtardı. (Şükür olarak) Mûsâ o gün oruç tuttu.’ dediler. Resûlullah (s.a.s.) da, ‘Ben Mûsâ’ya sizden daha yakınım’ buyurup o gün oruç tuttu ve Müslümanlara da tutmalarını tavsiye etti.” (Buhârî, Savm, 69; Müslim, Sıyâm 127; Ebû Dâvûd, Savm, 65)
Bilgi kaynak: kurul.diyanet.gov.tr
İlginizi çekebilir: Kefaret Orucu Nedir? Kaç Gün? Nasıl Niyet Edilir?
Muharrem Orucu Ne Zaman?
Muharrem orucu ne zaman başlıyor diyenler için özel bir tarih hesaplaması yapılır. Bu tarih her bölgede farklı bir hesaplamayla belirlenir. Muharrem ayı 2023 senesinde yaz dönemindedir ve 19 Temmuz 2023 tarihine denk gelir. Muharrem orucunu tutacaklar 19 Temmuz 2023 tarihinden önce evdeki hazırlıklarını tamamlayabilir.
Hicri takvime göre planlanan muharrem orucu kaç gündür diye merak edebilirsiniz. Bu orucu tutmak isteyenler mezheplerine göre oruç gününü takip edebilir. Mezhepler, muharrem orucu için farklı günleri uygun görmüştür.
Tarif için: Aşure Tarifi
Mezheplere Göre Muharrem Orucu Günleri
Hanefî ve Malikî mezheplerinde muharremin 9. günü ile birlikte 10. günü ya da 10.gün ile 11. günü oruç tutulması tavsiye edilmektedir. Şâfiîler ise bu ayın 9 ve 10. günlerinde oruç tutmayı müstehap sayıyor.
Hanefî mezhebine göre muharremin sadece 10. günü oruç tutulması Yahudileri taklit etme anlamına gelebileceği için mekruhtur.
Peygamberimiz, muharremin sadece onunda değil dokuz ve on birinci günlerinde de oruç tutulmasını tavsiye etmiştir. (Buhârî, Savm, 69)
Bilgi kaynak: sorularlaislamiyet.com
Muharrem orucu kaç gün sorusuna cevaben Diyanet’in verdiği cevapta şöyle açıklayıcı bir kesit vardır:
“Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminde Yahûdiler sadece Muharrem ayının 10. (âşûrâ) gününde oruç tuttuklarından, onlarınkine benzememesi için öncesine veya sonuna bir gün ilave edilerek oruç tutulmasını tavsiye etmiştir. (Müttekî, Kenzü’l-ummâl, VIII, 570). Bu nedenle âşûrâ günü oruç tutulurken önemli olan âşûrâ gününü yalnız tutmamaktır. Bir önceki veya sonraki günü ilaveyle iki gün oruç tutulabileceği gibi her ikisini de ilave ederek üç gün de tutulabilir.”
Muharrem Orucu Saatleri
Muharrem orucu açma saatleri tıpkı ramazan ayında tutulan oruçlar gibi imsakla başlar gün batımı ile sonlanır. Gece 12’den itibaren oruca başlangıç da inanışlar arasında yer alır.
Sabah ezanından sonra yeme eylemine son verip akşam ezanıyla beraber yeniden yemek yiyebilirsiniz. Muharrem orucu açma saatleri her sene oruç tutulacak güne ya da günlere göre değişir. Yaşadığınız şehir için takvimden muharrem orucu iftar saati (oruç açma) takibi yapabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Recep Ayında Oruç Tutmak: Niyeti, Fazileti
Muharrem Orucu Hakkında Bilgiler
Peygamber Efendimiz’e göre; Muharrem ayında tutulan orucun ramazan orucundan sonra en faziletli oruç olduğunu belirtilmiştir. Ashabına aşure gününde 1 gün öncesi veya sonrası ile birlikte oruç tutmayı tavsiye eder.
Muharrem orucu farz mı yoksa Muharrem orucu sünnet midir diye merak ediyor olabilirsiniz. Ramazan orucunu tutmak farzken muharrem orucu tutmak Peygamberimizin Müslümanlar için tavsiyesidir.
Muharrem orucu, Alevi inancı için de çok önemlidir. Bu mezhebe göre oruç Allah’ın insanlara verdiği irade sıfatının bir sınavıdır. Alevi inancına göre muharrem orucunun önemli olmasında etkili olan nedenlerden biri de Kerbela olayıdır.
Özellikle 10 Muharrem 680 yılında Kerbela’da Hz. Peygamberin torunu olan Hz. Hüseyin, ailesinin ve yakınlarının, o zamanın halifesi olan Muaviye’nin oğlu Yezit tarafından şehit edilmesiyle; bu orucun bir yas orucu haline gelmesine neden olmuştur.
Böylece bu orucu tutanlar hem Allah’a olan ibadetlerini yerine getirmiş oluyor hem de matem (yas) ile de Hz. Peygambere ve Ehl-i Beytine olan bağlılıklarını göstermiş olur.
Hürmet ayı olarak bilinen Muharrem ayında, her mezhep Allah rızası için bir şeyler yapma yolundadır. Bazı inanışlara göre muharrem orucu tutanların, zevk veren her şeyden kendilerini çekmesi gerekir. Ancak din görevlileri, bu orucu tutarken insanların kendine zarar vermeyecek şekilde tutmasını söyler.
Muharrem Orucu Nasıl Tutulur?
Muharrem ayında tutulan muharrem orucu duaları ile bir bütün haline gelir. Bu orucu tutarken, ramazan orucundan farksız olduğunu düşünebilirsiniz. Ramazan orucu farz olarak emredilmiştir; muharrem orucu ise sünnettir. Peygamberimizin tavsiyesidir.
Ancak şu detayı da eklemeliyiz:
Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminde Yahûdiler sadece Muharrem ayının 10. (âşûrâ) gününde oruç tuttuklarından, onlarınkine benzememesi için öncesine veya sonuna bir gün ilave edilerek oruç tutulmasını tavsiye etmiştir.
Bilgi kaynak: kurul.diyanet.gov.tr
Oruç boyunca sahura kalkılmaz. Saat gece on ikiden sonra oruç başlamış sayılır ve bu saatten sonra yeme içme olayına son verilir. Gece on ikide başlayan oruç, diğer gün güneşin batmasıyla ya da güneşin batmasına yakın zamandaki kızıllığın artmasının hemen ardından açılır. Buna iftar denmez, oruç açma denir. Oruç açılmadan sofradayken ya da el yüz yıkanması sırasında dualar edilir, arkasından oruç tutanlar aile büyüklerinin ellerini öpüp ondan sonra sofraya oturarak oruçlarını açarlar.
Bilgi kaynak: www.kulturportali.gov.tr (Tunceli kültür haritası)
Alevi inanışa göre bu orucu tutarken 12 gün boyunca düğün, nişan, sünnet ve benzeri törenler, kutlama ve etkinlikler yapılmaz. Keyif veren aktivitelerden uzak durulur. Muharrem orucu döneminde kurban kesilmez, et yenilmez. Çünkü bu bir yas, matem ibadetidir. Kerbela şehitlerinin çektikleri susuzluğu anlamak için su içilmesi uygun görülmez.
Su saf halde içilmemektedir. Vücudun su gereksinimi yenilen yemeklerden, çay, kahve, meşrubat, meyve suyu, ayran gibi sıvı besinlerden karşılanmaktadır. Muharrem orucunun 12. gününden sonra ise On iki İmamlar’ın ve bu yolda şehit olan canların hatırasına 12 çeşit ya da daha fazla malzemeden oluşan Aşure Çorbası (ılık, tatlı çorba) pişirilir.
Arefe Günü Oruç Tutulur Mu? Fazileti Nedir?
Diş Fırçalamak Orucu Bozar Mı? Diyanet Cevabı
Oruç Tutmanın Sağlığınız İçin Bilimsel 10 Faydası
Tekne Orucu Nedir? Nasıl, Kaç Yaşına Kadar Tutulur?
Berat Kandili Orucu Ne Zaman Tutulur, Nasıl Niyet Edilir?
